De meeste mensen deugen

Deze week zag ik de directeur van verzekeringsmaatschappij DSW op televisie. Hij sprak over de fraude in de zorg en hoe gemakkelijk en snel dit ging. "Heb je geen moraal en wil je in korte tijd veel geld verdienen dan moet je een eigen bureau beginnen in de (thuis)zorg. Je kan dat vanavond nog gerealiseerd hebben. Het is bespottelijk eenvoudig. Er bestaan geen opleidingseisen, je wordt op geen enkele manier aan de voorkant getoetst. En als je het een beetje slim speelt, blijf je onder de radar en word je niet ontmaskerd". De schatting van deze directeur was dat het hierbij totaal gaat om honderden miljoenen per jaar.

Zijn betoog werd ondersteund door een officier van justitie die aangaf steeds meer van dit soort malafide bedrijven voor de rechter te brengen. Ook zij beklaagde zich over het gebrek aan toezicht aan de voorkant en verzuchtte dat zolang dat niet gebeurt, het voor justitie dweilen met de kraan open blijft. Justitie kan die kraan niet dicht zetten.

Ik herken wat beiden zeggen, ik heb het ook om me heen van dichtbij zien gebeuren. Het is inderdaad om woest van te worden en je moet concluderen dat er inderdaad veel mensen zijn zonder moraal met een grote behoefte  om snel geld te willen verdienen.

Maar toch..

Zoals je nooit, bijna nooit, beleid moet maken op incidenten, is het ook gevaarlijk het totale beeld van dé zorg te laten bepalen door deze, toch nog altijd, uitzonderingen. Schandalig, schofterig, máár uitzonderingen. Dat er te weinig mogelijkheden, menskracht en financiële middelen zijn om deze uitwassen aan te pakken, heeft alles te maken met de angst van beleidsmakers, van ons allen, dat we éigenlijk allemaal die neiging tot frauderen hebben. Waar beleidsmakers in 2015 de mond vol hadden van deregulering en vertrouwen, is dát uitgangspunt nooit omgezet in beleid. Omdat er geen, of onvoldoende, vertrouwen was in de integriteit van organisaties, van mensen, is deregulering nauwelijks van de grond gekomen en zien organisaties zich geconfronteerd met een nóg groter oerwoud aan regels. Veelal opgesteld om die organisaties zo goed als mogelijk te controleren opdat ze niet verleid worden tot frauderen. De prijs voor dié keuze is een enorm gestegen overhead, een enorme stijging van indirecte tijd voor medewerkers en verplichte verantwoording tot elke vijf minuten geleverde zorg.

Zou je uitgaan van het omgekeerde, nl. vertrouwen in de integriteit van de zorgorganisaties, dan zou er een enorme hoeveelheid geld bespaard kunnen worden. Geld, wat voor een deel ingezet kan worden om frauderende organisaties wél boven water te krijgen en keihard aan te pakken, zodat het ook niet langer lucratief is om zelfs maar te denken aan frauderen in de zorg. (Geld wat voor het overige ingezet kan worden in de directe uitvoering van de zorg).

Dat het geen idealistische prietpraat uit de softe hoek is, maar verantwoord om uit te gaan van het principe dat de meeste mensen deugen en het goede doen, is uitvoerig onderzocht door Rutger Bregman en beschreven in zijn boek "De meeste mensen deugen", wat in een artikel in de Correspondent samengevat is weergegeven. 

Klik op de link om de samenvatting in de Correspondent te lezen.